unukalhai unukalhai
1233
BLOG

Esterka i bankierzy

unukalhai unukalhai Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 7

Oficyna wydawnicza RYTM wydała w 2013 roku reedycję książki Adolfa Nowaczyńskiego pt: „Tylko dla kobiet”, której pierwsze wydanie było edytowane przez Towarzystwo Wydawnicze „RÓJ” w Warszawie w 1934 r. Książka ta stanowi wybór ze szkiców i felietonów Autora, które ukazywały się przede wszystkim na łamach tygodnika „Myśl Narodowa”, wydawanego w latach 1923 -1939 oraz tekstów zamieszczanych w tygodniowym piśmie ilustrowanym „Tęcza”, wychodzącym jako tygodnik w latach 1927-31, zaś w latach 1932-39 jako miesięcznik.

 Jeden  z tekstów pt: „Sztuka o Esterce” pierwotnie był opublikowany w numerze „Myśli Narodowej” z 1933 roku  pt: „Ofensywa. Żydzi o Kazimierzu Wielkim”(1). Zdecydowałem się zamieścić pierwotny tekst  A. Nowaczyńskiego z  września 1933 roku, uzupełniając jego treść przypisami własnej „produkcji”. Natomiast  pozostawiłem bez zmian ówczesną ortografię. Przypisy okazały się  konieczne (także dla mnie), gdyż bez nich tekst publicystyczny który ma już ponad 80 lat i  traktuje o ówczesnych odniesieniach, byłby „nieczytelny” dla dzisiejszego czytelnika. Akapit końcowy, który został pominięty w edycjach książkowych, wytłuściłem.

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

           Podczas  gdy Polacy w Polsce obchodzą uroczyście rocznice dwóch wielkich panujących, którzy mieczem rozszerzyli granice państwa, a zwycięski oręż rozsławili po świecie, podczas gdy cała prasa polska od kilku miesięcy pełna jest hołdowniczych wspomnień i syntez o dziele żywota Stefana i Jana III, to współrządząca i współrządowa prasa zwycięskiej i faworyzowanej mniejszości(2) ostentacyjnie i demonstracyjnie wyciąga innego króla polskiego, jemu składa czołobitnie i jemu pali kadzidła. Któregoż sobie wybrali?

Stefan Batory i Jan Sobieski nie odpowiadają im, nie konwenjują jako "militaryści" i tacy, którzy zbyt wielką sławą i splendorem otoczyli imię Polski zagranicą. Na swego faworyta i ulubieńca obrali sobie ostatniego Piasta, Kazimierza Wielkiego. W sześćset lat od jego koronacji(3) cała prasa żargonowa poświęciła królowi Kazimierzowi wdzięczne i rzewne wspomnienia.

W pansemickim „Naszym Przeglądzie" z dnia 16 lipca 1933, w dwóch wielkich hymnach "Król Chłopów" wychwalony jest jako Król żydów, z wyraźną nieprzyzwoitą wprost tendencją. Omawiane jest z entuzjazmem „misterjum" poety żydowskiego Ceitlina "Ahaswer w Polsce”(4),  a "historyczny" wywód w trzech ciągach daje historyk żydowski prof. dr. Majer Bałaban(5). Czegóż się dowiadujemy z Bałabana i z Ceitlina? Oto ni mniej ni więcej tylko tego, że król Kazimierz był jakoby całkowicie w finansowej niewoli lichwiarzy żydowskich i w erotycznej niewoli (sex-appeal) Żydóweczki z Opoczna. Prof. Bałaban prześwietla, do jakich granic miał się Kazimierz oddać w ręce żydów, a poeta Ceitlin udowadnia, do czego doszła "zniewieściałość" i "zdziecinnienie" (sic) twórcy Statutów Wiślickich (rodzinne miasto wiceprezesa BB., pos. Wiślickiego)(6).

Już w owych czasach żydzi małopolscy istotnie ogromnie porośli w bogactwa. Od czego się zaczęło, to stwierdził w innej pracy historyk dr. M. Mieses(7). Żydzi handlowali w zaraniu dziejów Polski żywym towarem męskim, sprzedawali i kupowali niewolników. Już z pierwszej polskiej kroniki Galla wiemy, że żona księcia Władysława z końcem XI stulecia wykupywała niewolników z rąk właścicieli żydowskich"(8).
Ze skargi mieszczan krakowskich, cytowanej przez prof. Bałabana (r. 1369) dowiadujemy się o ówczesnym Krakowie (600 lat przed burmistrzem Kapellnerem)(9), że:

"Żydzi mają w mieście przewagę, wskutek czego mieszczanie cierpią tak materjalnie jak i moralnie. Zydzi szerzą wśród mieszczan zepsucie, przechowują w swych domach kradzione towary, a nawet złodziei, a przede-wszystkiem są dla dłużników bezwzględni i z całą surowością wykonują wyroki sądowe". Wśród ówczesnych lichwiarzy kroniki wymieniają rabina-bankiera Samuela, dalej niejakiego Jossmana, no a na pierwszem miejscu Lewka(10), syna Jordana, Geldhaba(11) na wielką skalę. Ten "vir discretus”(12) pożyczał pieniądze największym potentatom, wśród nich Rafałowi Tarnowskiemu(13), mieszczaninowi patrycjuszowi Wierzynkowi (Wirsingck)(14)i KlemensowI Kurowskiemu(15),który ze skargą na lichwiarskie procenty Shylocka(16) zwrócił się nawet do Papieża Bonifacego IX (1392), Nic też dziwnego, że król Kazimierz, który miał pasję budowania, taką zresztą jak August Saski ("za króla Sasa jedz i popuszczaj") lub jak Stanisław August, dość szybko znalazł się w tarapatach i kolizjach finansowych i zaczął pożyczać  u Lewka. W nagrodę za usługi pekuniarne(17) zrobił go najpierw żupnikiem wielickim, a potem oddał Shylockowi mennicę krakowską. Od tego momentu rozpoczęła się hegemonja żydów w gospodarczem życiu Krakowa, tem łatwiejsza, że przeciw nim było mieszczaństwo krakowskie przeważnie niemieckie, a możnowładcy lubili się zadłużać ("ułatwione życie "). Od tej niewoli próbowano się wyzwolić dopiero za następcy Kazimierza, dzięki Oleśnickiemu(18), Długoszowi, "statutom nieszawskim” .

Budowanie murowanych kościołów i zamków było atoli tylko jedną pasją króla, drugą były kobiety i tej pasji drugiej poświęcone jest "misterjum" (sic) Ceitlina, na którego fakturze "znać wpływy Wyspiańskiego i Pereca"(19)(sic). Z żoną Adelajdą(20) król Kazimierz nie chce mieć dziecka, choć Adelajda (Niemka) i płacze i narzeka. Według poety Ceitlina zniewieściały regent sam chce być... dzieckiem, zdziecinnieć:

„Zwraca się do księdza, aby dlań wyszukał kobiety, któraby go pokochała nie dla jego dumy i purpury królewskiej. Król Kazimierz jest za dumny, aby Boga prosić. Niech się więc zgłosi kobieta, która potrafi króla p r z e i s t o c z y ć  w  d z i e c i ę, a wówczas będzie on Kazimierzem Boga. Albowiem nie sądzone jest silnemu stanąć w obliczu Boga. Kazimierz szuka niewiasty takiej, któraby mu była równą. Niech będzie albo królową, jak on jest królem, albo t e ż  d z i e c k i e m, takiem samem, jakiem on pragnie być".

Na ironiczne zapytanie jednego z wojewodów, czy zgodziłby się na żydówkę, król "odpowiada twierdząco". " W tej samej chwili zgłasza się na Wawel delegacja żydowska ze skargami i...z Shylocklem Lewkiem, dyrektorem mennicy państwowej.
Król pacyfista gwarzy sobie z krakowskimi bankierami i lichwiarzami. Sam jest też smutny, bo w poszukiwaniu i oczekiwaniu nowych dreszczy.I oto jak poeta Ceitlin imaginuje sobie pierwsze rendez-vous czy rencontre pacyfisty z... wampem, z... Dalilą:

"Zalega cisza, którą nagle przerywa żałosny płacz. Kazimierz został płaczem dziecięcym serdecznie wzruszony, tak, zapewne, płaczą aniołowie. Okazało się, że był to płacz dziewczyny żydowskiej Esterki, córki właściciela gospody w Opocznie. Dziedzic Paszko zgładził jej ojca i chciał ją zniewolić, uciekła przeto na Wawel, do króla po ratunek i opiekę. Wszak król ukróci gwałt i samowolę. Sprowadzono ją zatem przed oblicze władcy, który wnet został olśniony jej niezwykłą urodą, wyrażającą dziecięcą niewinność, prostotę, bezradność, rzewność i smutek. Wreszcie zjawiła się ta, za którą król tęsknił nieustannie. Widok płaczącego dziewczęcia napawa Kazimierza otuchą i nadzieją. W tej chwili król poczuł Boga.. Esterka pokochała Kazimierza nie ze strachu, ale dlatego, że ujrzała w jego oczach bezdenną błogość, nie potężnego króla i biednej dziewczyny żydowskiej, lecz dwojga rozkochanych w sobie dzieci. W ten sposób legendarny Ahaswer(21) rozbił swe namioty na ziemi polskiej".

Dosłownie:
 "w ten sposób legendarny Ahaswer rozbił swe namioty na ziemi polskiej"... na ziemi krakowskiej, w tej już wieczystej vagina Judaerorum, vagina judophilium.  Że Ahaswer tu rozbił swe namioty (Polska po hebrajsku Po-alej - Tu spocznij!), to obok innych stwierdził też w omal 600 lat potem reporter Londres w swej znanej książce(22).

Ostatnio zaś jeden z mówców na Sjonistycznym Kongresie w Pradze(23), wychwalając obecny regime w Polsce, zaznaczył też, że "w Krakowie więcej w sobotę (w szabas) czuć (sic) święto żydowskie, jak w Tel-Awiw”...

My mamy ulice, oni kamienice.

My mamy legjony, oni... już... także...

 

Przypisy:

1. „Myśl Narodowa”, nr 40 z 17.09.1933 r.;

http://www.wbc.poznan.pl/Content/151610/index.djvu

2.  Chodzi o mniejszość  narodowości żydowskiej, która w sejmie  II RP była ugrupowaniem współtworzącym Blok Mniejszości Narodowych i stanowiła najliczniejszą jego składową;
3. Koronacja Kazimierza Wielkiego na króla miała miejsce w Krakowie 25 kwietnia 1333 r.;
4. Aron Zeitlin (1889-1976) pisarz i publicysta oraz wydawca utworów w jęz. jiddisz. Wspomniane „misterium” opublikowane zostało w 1932 r. w wydawanym przez niego miesięczniku „Globus”  i nosiło tytuł „Esterke” ;
5.  Meir Samuel Bałaban (1977-1942), rabin, pedagog i historyk, liczne publikacje o historii Żydów w Polsce;
6. Wacław Wiślicki (1882-1935), przemysłowiec żydowskiego pochodzenia, od 1922 r. poseł w Sejmie II RP. W dwóch pierwszych kadencjach reprezentował Blok Mniejszości Narodowych, a następnie BBWR.  Wiślica, miejscowośc  położona pomiędzy Krakowem a Buskiem (Busko Zdrój);
7. Mateusz (Matatiahu) Mieses (1885-1942?), historyk mi filozof żydowski, używał nazwiska Przemyski (był urodzony w Przemyślu). Liczne publikacje w jęz. jidysz, hebrajskim, polskim i niemieckim;
8. Łucja Rugijska, żona księcia wielkopolskiego i krakowskiego Władysława III Laskonogiego;
9. Maurycy Kapellner (1875-1959), prezydent m. Krakowa w okresie luty 1933 – luty 1939.Lekarz wojskowy (ppłk), legionista, członek PPS.   W 1926 nr. wstąpił do BBWR i zmienił nazwisko na Mieczysław Kaplicki.  Podczas II wojny dostał się do  niewoli sowieckiej i był  zesłany do Azji Środkowej, w 1941r. wstąpił do armii Andersa. Pozostał po wojnie na emigracji w Walii;
10. Lewko  (?- 1395), żydowski bankier i faktor królewski, poczynając od Kazimierza Wielkiego do Jadwigi Andegaweńskiej i Władysława Jagiełły. Także zarządca żup solnych w Wieliczce i Bochni od 1368 r.;
11. „Pan Geldhab”, komedia autorstwa Aleksandra hr. Fredro  herbu Bończa , napisana w 1818 r.
Jedną z głównych postaci utworu  jest żydowski lichwiarz Geldhab;
12.łac. – godny zaufania, dyskretny;
13. Rafał Tarnowski herbu Leliwa (ok.1318 – ok. 1374), Syn Spytka z Melsztyna. Kasztelan wiślicki;
14. Prawdopodobnie chodzi o Mikołaja Wierzynka  młodszego, zm. W 1368 r.,  kupca, patrycjusza i bankiera -  syna Mikołaja - który z kolei był  głównym  zarządcą dworu królewskiego Kazimierza Wielkiego. Nazwisko Wierzynek jest spolszczoną wersją niemieckiego Wirsing lub Werzig;
15.Klemens Kurowski herbu Szreniawa (1340-1405), kasztelan żarnowski oraz właściciel dóbr kurowskich k/Puław. Wybudował siedzibę (zamek) w Bochotnicy, a pobliską wieś przemianował na Klementowice. Pochodził z rycerskiego mazowieckiego rodu Kurów (herbu Kur), którego część osiadła w Małopolsce w efekcie najazdów księcia Konrada Mazowieckiego na ziemię krakowską. Klemens Kurowski przyjął herb Szreniawa od starosty ruskiego Jana Kmity z Wiśnicza, u  którego służył w drużynie rycerskiej;
16. Shylock – jeden z bohaterów komedii Szekspira „Kupiec wenecki”(koniec XVI w.). Archetyp bezdusznego żydowskiego lichwiarza ;
17. pecunia (łac. ) – pieniądz;
18. Najprawdopodobniej chodzi o Zbigniewa Oleśnickiego herbu Dębno. Biskupa i pierwszego kardynała pochodzenia polskiego w Królestwie polskim. Był doradcą królewskim Władysława Jagiełły i Władysława Warneńczyka;
19. Icchok Lejb Perec (1852-1915). Żyd z rodziny żydów sefardyjskich, która pod koniec XVI w. uciekła z Hiszpanii i osiedliła się w Zamościu. Pisarz, adwokat, krytyk literacki i teatralny od 1888 r. w Warszawie.  Jego imieniem nazwano warszawską ulicę (ul. Pereca, d. Ceglana);
20. Adelajda heska z dynastii Wettynów, córka landgrafa Hesji (Hessen) Henryka II Żelaznego.
Od 1341r. żona Kazimierza Wielkiego (druga). W  separacji od 1356 r. z powodu braku potomka;
21. Ahaswer lub Ahaswerus, inaczej Kserkses (518-465 pne.), władca Persji, syn Dariusza I Wielkiego. Żoną Kserksesa była żydowska piękność Estera;
22. Albert Londres (1884-1932), pisarz i wydawca francuski. M.in. napisał  nie przetłumaczony na język polski utwór pt: „Le juif errant est arrivé” (Przybycie Żyda tułacza).  Pod nazwą Londres funkcjonuje paryskie wydawnictwo oraz nagroda literacka;
23. W 1933 r. w Pradze czeskiej odbył się 18 Kongres Syjonistyczny (21.08.- 04.09). Był to kongres na którym ruch syjonistyczny przyjął społeczne idee socjalistyczne.

 

unukalhai
O mnie unukalhai

Na ogół bawię się z losem w chowanego

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura