Przedstawiam zestawienie działań władz komunistycznych w odniesieniu do organizacji obchodów rocznicy 1000-lecia Chrztu Polski (o którym to wydarzeniu było na tym blogu dwa teksty temu w notce zatytułowanej "Mieszko, czyli i straszno, i śmieszno" z 02.02.2016 r.) oraz światowych reakcji na nie, a które były relacjonowane na bieżąco na antenie Rozgłośni Polskiej „Radia Wolna Europa”.
W reprezentatywnym wyborze ww. dossier, zebrane przez red. Lech Wierczyńskiego, zostało opublikowane pt.: „Drugie oblężenie Częstochowy” w numerze 1052 „Wiadomości” londyńskich z 29 maja 1966 r. (dodatek „na Antenie” nr 38).
Moim zdaniem tekst ten, który zamieszczam z niewielkimi własnymi ingerencjami, a to skrótami oznaczonymi (…) oraz dwoma przypisami, pozwala, z perspektywy minionych 50 lat, wyraźnie dostrzec proces rugowania chrześcijaństwa z Europy. Bo czy dzisiaj moglibyśmy liczyć na podobną solidarność ze strony resztówek europejskich chrześcijan sterroryzowanych neopogańskimi kultami political correctness?
Opis dotyczy wydarzeń z roku 1966, gdzie główne uroczystości miały miejsce w miesiącach kwietniu i maju (co również koresponduje z przyjętą przez większość historyków opinią, że książę Mieszko przyjął chrzest w okresie świat Wielkanocy 966 roku).
18 marca
Wiedeń- Polskie ministerstwo komunikacji zawiadamia austriackie władze kolejowe że nie może udzielić zezwolenia na wjazd do Polski pociągu specjalnego, którym na trzeciomajowe obchody millenijne przybyć miała do Częstochowy pielgrzymka austriacka pod przewodnictwem kardynała Koeniga, licząca 500 osób. Jako przyczynę odmowy podaje się bliżej nieokreślone "względy techniczne", które uniemożliwiają przepuszczenie pociągu przed 10 maja. Austriackie władze kolejowe nie rezygnują z dalszych starań w nadziei że decyzja ta nie jest jeszcze ostateczna.
19 marca
Rzym - Organ komunistów włoskich „Unita", w korespondencji z Warszawy sceptycznie ocenia prawdopodobieństwo wizyty papieża Pawła VI w Częstochowie w charakterze pielgrzyma. Dziennik formułuje warunki polityczne, których spełnienia oczekują od Watykanu władze PRL.
20 marca
Wiedeń- Prasa stolicy Austrii zamieszcza informację o niewpuszczeniu do Polski pociągu specjalnego, który miał wieźć pielgrzymów austriackich. Następnego dnia informują o tej decyzji władz polskich wiedeńscy korespondenci prasy europejskiej.
21 marca
Wiedeń - Przedstawiciel austriackiego biura podróży "Centrum", które organizuje wyjazdy pielgrzymek do Częstochowy, wyraża przekonanie, że będzie jeszcze można uzyskać zgodę władz polskich na wjazd pociągu specjalnego.
Warszawa - Korespondenci agencji Reutera i Columbia Broadcasting System, powołując się na dobrze poinformowane źródła, donoszą ze stolicy Polski że episkopat zwrócił się do rządu PRL o wyrażenie zgody na przyjazd Papieża do Częstochowy. Korespondenci agencji zachodnich wyrażali jednak wątpliwość, czy wizyta Papieża dojdzie do skutku wobec gwałtownej kampanii władz przeciw hierarchii kościelnej. Agencje przypominają, że Cyrankiewicz oskarżył niedawno hierarchię, że zaprosiła do Częstochowy biskupów z całego świata nie zawiadamiając o tym kroku rządu.
23 marca
Warszawa - "Trybuna Ludu" przedrukowuje - bez własnego komentarza - w obszernym streszczeniu korespondencję „Unita" w sprawie warunków politycznych związanych z ewentualnym przybyciem Papieża do Polski.
Londyn - Biura podróży organizujące wycieczki do Polski otrzymują od londyńskiego przedstawicielstwa "Orbisu" poufną wiadomość, że władze nie udzielą zgody na przyjazd wycieczek zbiorowych do Częstochowy w okresie od 30 kwietnia do 7 maja oraz do Krakowa 7 i 8 maja. Według motywacji ,,Orbisu" chodzi o to "aby uniknąć nadmiernego tłoku" w tych miejscowościach. Przyjazdom indywidualnym według "Orbisu" przeszkód stawiać się nie będzie.
24 marca
Wiedeń - Zarząd kolei austriackich informuje że nie nadeszła jeszcze odpowiedź władz polskich na jego dalsze starania o udzielenie zgody na wjazd pociągu z pielgrzymką austriacką. Polska odrzuciła również sugestię by do normalnie kursującego między stolicą Austrii i Warszawą pociągu pośpiesznego "Chopin" doczepić pięć dodatkowych wagonów dla pielgrzymów. Uzasadnia się to obawą przed przeciążeniem torów kolejowych. Z negatywnym stanowiskiem władz polskich spotkały się próby austriackie wynajęcia dla pielgrzymów specjalnych samolotów. Polska ogranicza również z góry do czterech, pięciu liczbę autobusów, którymi mają się udać do Częstochowy pielgrzymi z Austrii. Równocześnie wiedeński oddział "Orbisu", w powołaniu się na ambasadę PRL, podaje do wiadomości, że od połowy kwietnia do 22 maja nie będzie się wydawało Austriakom na polskich przejściach granicznych indywidualnych wiz wjazdowych, z których mogli oni dotychczas korzystać. Ograniczenia te motywuje się spodziewanym, zbyt wielkim napływem przyjezdnych w tym okresie.
Warszawa - „Trybuna Ludu" zamieszcza nowy gwałtowny atak na Prymasa zarzucając mu m.in.. prowadzenie podwójnej gry. Dziennik podtrzymuje równocześnie tezę, że Państwo nie prowadzi walki z Kościołem.
25 marca
Warszawa - Korespondent dziennika "Die Zeit" Hansjakob Stehle, informuje że w połowie marca kardynał Wyszyński w piśmie skierowanym do Gomułki proponował załagodzenie konfliktu między władzami i Kościołem. Utrzymane w pojednawczym tonie pismo miało w pewnym sensie torować drogę rozmowom w sprawie przyjazdu Papieża do Polski.
26 marca
Wiedeń- W prasie wiedeńskiej ukazuje się zawiadomienie "Orbisu" o wstrzymaniu wydawania Austriakom polskich wiz wjazdowych na przejściach granicznych. Decyzję tę uzasadnia się zwiększonym napływem podróżnych w okresie od 15 kwietnia do 22 maja 1966.
28 marca
Wiedeń- Episkopat austriacki wyraża ubolewanie, że wielomiesięczne starania o zezwolenie władz polskich na udział katolików austriackich w obchodach 1000-lecia w Częstochowie nie dały pozytywnych wyników. Rzecznik episkopatu wyjaśnia, że władze polskie zezwalają obecnie w zasadzie jedynie na wjazd dwóch autobusów, choć jeszcze przed tygodniem dawały do zrozumienia że zgodzą się na wpuszczenie czterech czy pięciu. W wyniku polskich ograniczeń liczba pielgrzymów austriackich z 1500 spadnie do około setki.
Dotychczas nie udzielono zresztą w ogóle żadnych wiz do Polski. Nie otrzymali ich do chwili obecnej ani kardynał Koenig ani czterej inni biskupi, którzy mają mu towarzyszyć. Podania o te wizy złożono przed miesiącami. Radio austriackie zawiadamia swych słuchaczy, że Polska odmówiła zgody na przyjazd austriackiego zespołu radiowego do Częstochowy w celu przeprowadzenia własnej transmisji z obchodów millenijnych. Radio austriackie uważa to za złamanie umowy o współpracy między organizacjami radiowo-telewizyjnymi obu krajów oraz zastrzega sobie prawo wyciągnięcia w przyszłości odpowiednich konsekwencji z postępowania władz polskich.
29 marca
Wiedeń - Rzecznik ambasady PRL stwierdza że władze polskie ograniczyły liczbę wiz dla austriackich pielgrzymów do poziomu "od stu do dwustu". Władze nie chcą narażać gości zagranicznych na niewygody, gdyż spodziewają się przybycia do Częstochowy miliona pielgrzymów polskich. Polska odmawia wpuszczenia pociągu specjalnego. z Wiednia, gdyż trasy kolejowe w kierunku Częstochowy będą w tym czasie i tak przeciążone. Rzecznik podaje do wiadomości, że odmowa bezpośredniej obsługi uroczystości w Częstochowie dotyczyła z górą 25 zagranicznych rozgłośni radiowych i telewizyjnych, które zamierzały wysłać na miejsce własne zespoły. Przedstawiciel ambasady wyjaśnia, że Polskie Radio samo zapewni obsługę obchodów 1000-ecia na użytek zagranicy. Prasa austriacka krytykując decyzje władz polskich wskazuje m.in. na to, że na ulicach Wiednia widać wszędzie plakaty polskie zachęcające do odwiedzenia oczekującej na turystów Polski.
30 marca
Paryż- Konsulat generalny PRL w stolicy Francji informuje zainteresowanych, że nie będzie wydawał wiz wjazdowych do Polski do 20 maja. Urząd wyjaśnia tę decyzję szczególnym natężeniem ruchu turystycznego w Polsce w tym okresie, co pociąga za sobą trudności komunikacyjne, kwaterunkowe i t.p. Konsulat informuje równocześnie inne biura podróży że również i w miesiącu sierpniu nie będzie wydawał wiz na organizowane przez nie wycieczki. Odmawia przy tym podania powodów tej decyzji oraz nie zgadza się na jej potwierdzenie na piśmie. W Paryżu ocenia się że zarządzenia te uniemożliwiają podróż do Polski ponad tysiącowi osób.
Londyn - Przedstawiciel "Orbisu" zapewnia organizatorów pielgrzymki katolików brytyjskich, na której czele stać ma prymas Wielkiej Brytanii, kardynał Heenan, że złożone przez nich podania o wizę "rozpatrywane będą w normalnym trybie". Równocześnie jednak londyńskie biura podróży otrzymują informację, że władze polskie odmawiają przyznania wiz na okres między 14 kwietnia i 22 maja.
Uzyskane przez nie dodatkowe informacje wskazują na dalsze rozszerzenie zakresu blokady wizowej. Ma ona również dotyczyć drugiej połowy czerwca oraz okresu między 8 i 31 sierpnia. W tym czasie przewidziane są dalsze uroczystości kościelnego Millenium w Polsce.
Rzym - Konsulat PRL oświadcza że procedura wydawania wiz polskich trwa zwykle od dwóch do trzech dni od chwili złożenia podania. Kilka rzymskich agencji podróży planuje zbiorowe wycieczki do Częstochowy bądź koleją, bądź drogą lotniczą.
Wiedeń - Rzecznik telewizji austriackiej informuje że Austria ani nie będzie w tym roku transmitowała z Polski przebiegu oficjalnych uroczystości lipcowych ani też nie nada transmisji z międzynarodowych targów w Poznaniu. Jest to odpowiedź na decyzję władz polskich, które tłumacząc się "trudnościami technicznymi" nie zezwoliły austriackiemu zespołowi telewizyjnemu na przeprowadzenie transmisji z obchodów millenijnych w Częstochowie. Dziennikarzom zgłaszającym się w konsulacie PRL po wizy mówi się by przyszli po nie ponownie po 22 maja.
31 marca
Rzym - Rzecznik ambasady PRL w stolicy Włoch oświadcza przedstawicielom agencji Reutera i United Press International, że rząd polski powiadomił Watykan, iż wizyta Papieża w Polsce byłaby obecnie "nie na czasie". Informacje uzyskane z kompetentnych kół watykańskich potwierdzają to doniesienie. Stanowisko rządu polskiego w sprawie podróży Papieża do Polski przedstawić miał prałatowi Casaroli z watykańskiego sekretariatu stanu ambasador PRL w Rzymie Willman.
W Rzymie przypomina się w związku z tym, że kardynał Wyszyński w listach skierowanych do Gomułki i Ochaba apelował o umożliwienie Papieżowi przyjazdu do Polski.
1 kwietnia
Prasa światowa komentuje zamknięcie bram Polski przed papieżem Pawłem VI oraz zajmuje się nadal sprawą blokady wizowej zorganizowanej przez władze PRL w przededniu kościelnych obchodów tysiąclecia. Prasa i radio w Polsce zachowuje na ten temat całkowite milczenie.
Wiedeń - Polacy zamieszkali w Austrii w liście otwartym, skierowanym do prasy, protestują przeciwko uniemożliwieniu wycieczkom austriackim wyjazdu do Polski.
4 kwietnia
Milwaukee - Arcybiskup Milwaukee w stanie Wisconsin, William Cousins, nie otrzymuje polskiej wizy wjazdowej. Odmowa dotyczy również biskupa-sufragana Romana Atkielskiego. Konsulat PRL w Chicago wyjaśnia, że nie jest upoważniony do wydawania wiz na okres kwietnia i pierwszej połowy maja. Konsul generalny PRL w Chicago Kita wyjaśnia że w Polsce uważa się, iż "nie byłoby dobrze gdyby w tym samym czasie przybyło do Warszawy tylu zagranicznych księży". Konsul dodaje, że gdy rząd zaprasza zagranicznych dostojników kościelnych, gwarantuje im wówczas wygodę i odpowiednie warunki pobytu.
Arcybiskup Cousins zamierzał odbyć swą pielgrzymkę między 26 kwietnia i 8 maja. Wraz z nim udział w niej wziąć miało ponad 800 Amerykanów. Amerykańskie koła kościelne wyrażają obawę, że blokada wizowa dotyczyć będzie również okresu od 5 do 31 sierpnia.
5 kwietnia
Według wiadomości otrzymanych z Warszawy (…), kardynał Wyszyński wystosować miał kolejno do władz PRL cztery listy z apelem o umożliwienie Papieżowi przybycia do Polski. Pisma skierowane były do Gomułki, Ochaba i Cyrankiewicza.
Warszawa – „Trybuna Ludu" informuje że 6 i 17 kwietnia odbędą się w Gnieźnie i w Poznaniu manifestacje masowe związane z 21-szą rocznicą przekroczenia Odry przez wojsko polskie pod koniec drugiej wojny światowej. W tych samych dniach - jak wiadomo - odbywać się mają w Gnieźnie i w Poznaniu zapowiadane od miesięcy kościelne obchody millenijne.
„Trybuna Ludu” donosi również, że 3 maja organizuje się dwa atrakcyjne spotkania piłkarskie: "Legia”- londyński „Tottenham Hotspur" w Warszawie oraz mecz międzynarodowy Polska-Węgry w Chorzowie.
6 kwietnia
Prasa zachodnia jest zdania, że około 700 biskupów, w tym kilkunastu kardynałów, wybierało się na uroczystości 3-majowe do Częstochowy. Mimo ponawianych zapytań w sprawie ich podań wizowych, nie otrzymują od placówek konsularnych PRL żadnej odpowiedzi.
Warszawa- Agencje zachodnie informują, że kierownik urzędu do spraw wyznań Skarżyński oświadczył, iż wiadomo mu jedynie o zakazie wydania wiz wjazdowych biskupom niemieckim.
Nie wie natomiast nic o podobnym zakazie dla biskupów innych narodowości.
7 kwietnia
Wiedeń - Władze polskie informują arcybiskupa Wiednia, kardynała Koeniga, o odmowie wizy wjazdowej. Ponadto wiz nie otrzymują również czterej inni biskupi austriaccy. Ambasada PRL odmawia komentarzy na ten temat.
Stockholm - Konsulat PRL zawiadamia, że automatyczne przyznanie wiz polskich .obywatelom skandynawskim zostaje "ze względów technicznych" zawieszone na okres od 15 kwietnia do 30 maja 1966.
Według wiadomości nadchodzących z Polski, władze wydały zakaz procesji podczas kościelnych obchodów millenijnych w Gnieźnie i w Poznaniu.
8 kwietnia
Waszyngton - Przedstawiciele ambasady PRL potwierdzają, że żaden biskup zagraniczny nie otrzyma wizy wjazdowej na obchody millenijne w Częstochowie. Stanowisko władz PRL w tej sprawie określił Cyrankiewicz w piśmie do episkopatu z 5 marca. Zdaniem przedstawicieli ambasady, bez przeszkód będą mogli udać się do Polski księża i inni turyści.
9 kwietnia
Stuosobową pielgrzymkę polonii amerykańskiej z Filadelfii odwołano ponieważ nie otrzymali wiz jej kierownicy: arcybiskup Król i jego sufragan McDevitt. Arcybiskup Król przypomina, że pielgrzymka planowana była począwszy od grudnia ub.r. oraz stwierdza, że władze zapewniły go z góry, iż wizy wjazdowe zostaną udzielone.
Bruksela i Haga - Przedstawicielstwa dyplomatyczne PRL w Belgii i Holandii informują władze kościelne tych krajów, że biskupi nie otrzymają wiz wjazdowych. Decyzja ta obejmuje 4 biskupów belgijskich i 4 holenderskich. Biskup Rotterdamu, Jansen, zostaje powiadomiony osobiście o decyzji władz PRL. Decyzja ta obejmuje m.in. szczególnie przyjaźnie do Polaków ustosunkowanego biskupa-sufragana Malines i Brukseli Van Wayenbergha.
Rzym- Dziennik "Unita" w korespondencji z Warszawy donosi, że w stolicy Polski "krążą pogłoski" na temat odmowy wiz biskupom zagranicznym.
Warszawa - W Polsce rozpoczęły się obchody 1000-lecia chrześcijaństwa kraju przy udziale milionowych rzesz wiernych. Przed niektórymi kościołami stolicy powstały ogonki długości kilkuset metrów. W katedrze gnieźnieńskiej zainaugurował obchody millenijne kardynał Wyszyński.
12 kwietnia
Londyn - Ambasada PRL powiadamia telegraficznie organizatorów pielgrzymki brytyjskiej, że rzymsko-katolicki prymas Wielkiej Brytanii kardynał Heenan nie otrzyma wizy. Przedstawiciel ambasady dodaje równocześnie, że władze nie zgodzą się na przybycie do Polski dalszych pielgrzymów.
Zagrzeb - Pielgrzymkę katolików jugosłowiańskich, na której czele stanąć miał arcybiskup Zagrzebia Seper, odwołano. Rzecznik kurii oświadcza: „Nie pojedzie nikt, ani jeden biskup, ani jeden wierny". Odmawia jednak wyjaśnienia powodu tej decyzji. Władze jugosłowiańskie wydały niezbędne wizy wyjazdowe uczestnikom wycieczki, a - jak wiadomo - obywatele jugosłowiańscy udając się do Polski nie potrzebują w ogóle polskiej wizy wjazdowej.
Filadelfia - Arcybiskup Filadelfii Król w oświadczeniu dla prasy określa blokadę wizową zastosowaną przez władze PRL jako krok arbitralny i godny pożałowania. Zapewniano nas, że nie będzie żadnych zagadnień z otrzymaniem wizy - dodaje arcybiskup - wyrażając ubolewanie z powodu komplikacji jakie dla organizatorów wycieczek i ich uczestników spowodowała decyzja władz PRL.
Według amerykańskich źródeł katolickich, odmowa wiz wjazdowych dotknęła piętnastu arcybiskupów i biskupów amerykańskich, którzy wraz z licznym otoczeniem wybierali się do Polski. Wycieczki te były starannie przygotowywane już od jesieni ub.r. Prasa amerykańska ogłasza listę dostojników kościelnych, którzy nie otrzymali wizy polskiej.
13 kwietnia
Londyn - Przedstawiciel ambasady PRL wyjaśnia, że odmówiono udzielenia wizy kardynałowi Heenanowi, arcybiskupowi Westminsteru, ponieważ zaproszenia jego do Polski nie uzgodniono z władzami PRL.
Rzym - Ojciec Mulligan, wiceprezydent uniwersytetu im. Loyoli w Chicago, który stoi na czele wycieczki studenckiej, wybierającej się do Polski, nie otrzymuje wizy wraz z czterema innymi towarzyszącymi mu księżmi. Wszyscy studenci w liczbie 45 wizy otrzymują.
Chicago- Arcybiskup Cody, któremu odmówiono wizy do Polski oświadcza, że kierowana przez niego pielgrzymka dla uczczenia 1000-lecia chrztu Polski odbędzie się mimo stworzonych przez władze PRL trudności. Uczestnicy jej wezmą udział w uroczystościach millenijnych w Paryżu i w Rzymie.
Z odmową udzielenia wizy spotkali się następujący wysocy dostojnicy Kościoła katolickiego w Stanach Zjednoczonych:
arcybiskupi - J.P. Cody z Chicago, J. J. Król Z Filadelfii, J. F. Dearden z Detroit, W. E. Cousins
z Millwaukee, C. J. Damiano z Camden;
biskupi - Ch. J. Weldon ze Springfield (Mass.), A. M. Zaleski z Lansing (Mich.), C. F. Carroll (Miami); biskupi - sufragani – F.J. Sheen (Nowy Jork), R. Atkielski (Milwaukee), J. Green z Lansing(Mich.), A. Wycisło (Chicago), G. W. McDewitt (Filadelfia) oraz E. E. Swanstrom (Nowy Jork).
14 kwietnia
Londyn - Ambasada PRL zawiadamia organizatorów 70-osobowej pielgrzymki irlandzkiej, na której czele stoi prymas Irlandii kardynał Convay, że władze polskie nie mogą udzielić zezwolenia na lądowanie samolotu z wycieczką „ze względu na przeprowadzaną właśnie naprawę bieżni na lotnisku". Ambasada dotychczas nie udzieliła organizatorom informacji, czy przyznano niezbędne wizy kardynałowi Convay’owi i innym uczestnikom wycieczki.
Berlin wschodni - Władze PRL odmawiają udzielenia wizy wyjazdowej arcybiskupowi Berlina Bengschowi, który zamierzał udać się do Polski. Arcybiskup Bengsch jest obywatelem NRD i ma swą rezydencję w Berlinie wschodnim.
Rzym - Grupa biskupów włoskich, która pod przewodnictwem patriarchy Wenecji przewodniczącego rady episkopatu, kardynała Urbana zamierzała udać się do Polski, rezygnuje ze starań o wizy wobec stanowiska władz PRL.
Chicago - Polonijny "Dziennik Chicagoski" informuje, że do Stanów Zjednoczonych przybyli z Warszawy specjalni wysłannicy ministerstwa spraw zagranicznych Milnikiel i Wojtasik. Na specjalnej konferencji z kongresmenami polskiego pochodzenia, zwołanej pod auspicjami ambasady PRL w Waszyngtonie, obaj emisariusze starali się wyjaśnić i uzasadnić blokadę wizową, przeciwdziałać wrażeniu jakie zrobiła ona w opinii amerykańskiej.
Tymczasem w Gnieźnie rozpoczynają się uroczystości kościelne 1000-lecia chrztu Polski. Bierze w nich udział cały episkopat z kardynałem Wyszyńskim na czele. Korespondenci prasy zachodniej, a szczególnie dziennika "New York Times", informują szczegółowo o przebiegu tych obchodów
i atmosferze w jakiej się odbywają. W związku z przewidzianą na 16 kwietnia defiladą wojskową w Gnieźnie jest już pełno wojska. Patrole w pełnym uzbrojeniu krążą ulicami miasta. Milicja otrzymała posiłki z zewnątrz. Podróżnych udających do Gniezna poddaje się na szosach kontroli dokumentów. Wylegitymowano m.in. również i kardynała Wyszyńskiego. Na ulicach rozwieszono transparenty i plakaty, które głoszą hasła lansowane w czasie kampanii propagandowej przeciw episkopatowi. Na mieszkańców Gniezna, którzy wyrazili gotowość udzielenia kwater księżom, wywiera się nacisk by wycofali swe oferty. Telefony gnieźnieńskiego seminarium duchownego przestały działać. Wydano zarządzenie by personel zakładów pracy, urzędów, członkowie organizacji młodzież szkolna wzięli udział w manifestacji organizowanej przez władze, która odbędzie się na placu Bohaterów Stalingradu, w najbliższym sąsiedztwie katedry Św. Wojciecha, gdzie odbywają się obchody kościelne. Oba miejsca oddziela jedynie krótka ulica Tumska.
Uroczystości kościelne odbywają się jedynie w samej katedrze i jej pobliżu. Przewidzianą poprzednio procesję na cmentarz położony o niecały kilometr dalej zakazały władze "ze względów bezpieczeństwa".
Korespondenci zachodni obliczają, że na wzgórzu Lecha przed katedrą zebrało się 15.000 wiernych- jedna trzecia ludności Gniezna. Gdy po nabożeństwie pontyfikalnym tłum ten śpiewał uroczyste "Te Deum", z głośników umieszczonych na pobliskim placu rozbrzmiewała muzyka świecka. Dwukrotnie krążył nad zebranym wokół katedry tłumem helikopter.
"Trybuna Ludu" ogłaszając kolejny atak na Prymasa podkreśla równocześnie, że Państwo nie prowadzi walki z Kościołem, nie sprzeciwia się zasadzie swobody wyznaniowej i nie ogranicza uprawiania kultu religijnego.
15 kwietnia
W Gnieźnie obraduje pod przewodnictwem kardynała Wyszyńskiego konferencja episkopatu. Zapowiada się po niej ogłoszenie listu pasterskiego, który odczytany ma być w kościołach 8 maja.
W konferencji biorą udział wszyscy biskupi poza biskupem emigracji Rubinem, który nie otrzymał wizy. Dzień ten poświęcony jest modlitwom w intencji Polonii zagranicznej. Zagadnieniom Polonii poświęcona jest sesja naukowa, którą zagaja Prymas. Wieczorem w katedrze odprawione zostaje nabożeństwo na intencję Polaków za granicą.
Równocześnie ulicami Gniezna przeciąga zorganizowany przez władze capstrzyk młodzieży harcerskiej.
Według wiadomości nadchodzących z Kraju, na szosach wiodących do Częstochowy z Piotrkowa i Lublińca podjęto szeroko zakrojone roboty drogowe. Zapowiada się że potrwają one przez cały maj. Władze nie zamierzają uruchomić dodatkowych pociągów i autobusów w związku z obchodami kościelnymi w Częstochowie 3 maja. Otwarte pozostaje również jeszcze zagadnienie zakwaterowania większej ilości uczestników pielgrzymek na Jasną Górę.
"Trybuna Ludu" informuje, że 3 maja odbędzie się w Katowicach wielka manifestacja ludności w związku z 45-tą rocznicą trzeciego powstania śląskiego.
Dublin - Kardynał Conway, prymas lrlandii, nie otrzymuje wizy do Polski . Odmówiono również wiz wjazdowych pielgrzymom irlandzkim, którzy mieli towarzyszyć kardynałowi.
Z Rio de Janeiro nadchodzą wiadomości o inauguracji obchodów 1000-lecia Polski chrześcijańskiej w stolicy Brazylii przy licznym udziale miejscowego społeczeństwa i polonii.
16 kwietnia
W katedrze gnieźnieńskiej trwają modlitwy i nabożeństwa związane z obchodami millenijnymi. Prymas Wyszyński przekazuje arcybiskupowi Poznania kopię cudownego obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, która odbyła dziewięcioletnią wędrówkę po całym kraju. W tym samym czasie na pobliskim placu Bohaterów Stalingradu zjeżdżają się sztafety motorowe ze wszystkich powiatów Wielkopolski meldując zobowiązania produkcyjne.
Olbrzymi tłum, zgromadzony po południu dokoła katedry, nie może dostać się do jej wnętrza.
Na murach kościoła widnieje transparent "Naród z Kościołem - jak wczoraj tak i jutro". W toku manifestacji, zorganizowanej na rynku przez władze, minister obrony Spychalski w przemówieniu swym atakuje „polityków w sutannach". Korespondenci zagraniczni notują, że coraz liczniejsze grupy odrywają się z tłumu zgromadzonego przed mównicą rządową kierując się w stronę katedry.
Wieczorem rusza z gnieźnieńskiej katedry samochodowy orszak: episkopat towarzyszy kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej przewożonej z Gniezna do Poznania. Tłum zebrany przed katedrą gnieźnieńską gotuje Prymasowi gorącą owację, wznosząc okrzyki na jego cześć. Równocześnie w mieście odbywa się defilada wojskowa.
Na całej 50-cio kilometrowej trasie między Gnieznem i Poznaniem zgromadziły się już od rana tłumy wiernych. Korespondenci zagraniczni towarzyszący pochodowi oceniają je na pół miliona osób. Ludność wita pochód trzymając w rękach krzyże, świece, pochodnie i lampki. W godzinach nocnych, gdy orszak dociera do Poznania, miasto gotuje mu manifestacyjne powitanie. Tłumy zgromadzone przed kościołem farnym wiwatują na cześć Prymasa.
W Teatrze Narodowym w Warszawie odbywa się polska prapremiera sztuki Rolfa Hochhutha p.t. "Namiestnik" o treści wymierzonej przeciw Watykanowi[1].
Watykan - Papież Paweł VI w telegraficznym orędziu skierowanym do Prymasa Polski podkreśla, że duchowo bierze udział w rozpoczętych uroczystościach millenijnych i udziela błogosławieństwa narodowi polskiemu.
Paryż - Po dwukrotnie ponawianych prośbach władze PRL odmawiają ostatecznie wiz wjazdowych 15 biskupom francuskim.
17 kwietnia
W Poznaniu już od wczesnego rana tłumy wiernych zgromadziły się na trasie wiodącej z Fary do Katedry w oczekiwaniu na przewiezienie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej. Władze i tu również - podobnie jak w Gnieźnie - zakazały procesji. Zezwoliły jedynie na przewiezienie obrazu samochodem. Tłumy stojące na trasie są tak zbite, że nie tylko zapełniają chodniki ale zajmują również częściowo jezdnie; obszerny plac przed katedrą na Ostrowiu Tumskim jest - jak relacjonują korespondenci prasy zagranicznej - czarny od zbitego tłumu. W atmosferze radosnego podniecenia, wśród śpiewów, okrzyków i wiwatów orszak towarzyszący samochodowi z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej posuwa się udekorowanymi ulicami poznańskiego starego miasta. Gdy pochód zbliża się do mostu na Warcie tłum wiernych podnosi samochód z obrazem i na ramionach niesie go aż przed katedrę.
(…)
Gomułka, przemawiając w tym samym czasie w toku manifestacji masowej zorganizowanej przez władze na pl. Mickiewicza w Poznaniu, atakuje w gwałtownych słowach prymasa. Milczeniem odpowiadają zebrani na jego oświadczenie, że władze PRL nie udzieliły zezwolenia na wjazd do Polski Papieżowi i zagranicznym biskupom, gdyż zgoda władz byłaby - jak się wyraził - wyrazem akceptacji szkodliwej polityki episkopatu, który zaproszenia wystosował bez wiedzy i zgody władz państwowych.
(…)
18 kwietnia
Kopenhaga- Ambasada PRL powiadamia biskupa duńskiego Martensena oraz dyrektora duńskiego oddziału stowarzyszenia "Caritas" o odmowie wiz wjazdowych.
Paryż- Episkopat francuski ogłasza deklarację solidarności z Kościołem w Polsce. List episkopatu francuskiego, datowany 31 grudnia ub.r. jest odpowiedzią na zaproszenie do wzięcia udziału w polskich uroczystościach millenijnych.
19 kwietnia
Nowy Jork - Amerykańskie źródła katolickie informują, że dwóm księżom australijskim, którzy stoją na czele 500-osobowej pielgrzymki udającej się do Polski, odmówiono wiz wjazdowych. Trzeci ksiądz natomiast wizę otrzymał. Powodów tego odmiennego traktowania podań wizowych nie podano.
20 kwietnia
Sztokholm - Konsulat informuje, że nastąpiło wstrzymanie wydawania wszelkich wiz do Polski dla naturalizowanych za granicą Polaków, którzy nie uzyskali dotąd formalnego zwolnienia z obywatelstwa polskiego.
Chicago - 1000 działaczy polonii amerykańskiej bierze udział w uroczystej inauguracji obchodów Millennium Polski chrześcijańskiej.
21 kwietnia
Bruksela - Episkopat belgijski wydaje list pasterski z okazji 1000-lecia chrztu Polski. Tekst listu ma być odczytany z ambon kościołów belgijskich 1 i 8 maja.
22 kwietnia
Waszyngton - Poseł do amerykańskiej izby reprezentantów Kluczyński, zgłasza projekt rezolucji upoważniającej prezydenta Stanów Zjednoczonych do proklamowania dnia 28 sierpnia 1966 jako "dnia Millenium Polski chrześcijańskiej". Taką samą rezolucję zgłasza w senacie senator Douglas.
Monachium - Konferencja niemieckiego episkopatu wzywa wszystkich katolików w Niemczech do modłów na rzecz poprawy stosunków między Niemcami i Polakami z okazji Millenium chrześcijaństwa w Polsce.
Londyn - Angielska działaczka katolicka Henrietta Bower zapowiada, że nie opuści przez całą noc budynku ambasady PRL, jeśli nie otrzyma wiz dla kierowanej przez nią 55- cio osobowej pielgrzymki. Informuje również, że wysłała w tej sprawie dwie depesze do Gomułki, nie otrzymując na nie żadnej odpowiedzi.
Watykan - Papież Paweł VI w orędziu skierowanym do kardynała Wyszyńskiego wyraża żal, że nie będzie mógł przybyć na uroczystości millenijne do Częstochowy i zadość uczynić w ten sposób pragnieniom polskiej hierarchii kościelnej i katolików polskich.
Rio de Janeiro - Brazylijska izba deputowanych oddała hołd Polsce w związku z 1000-leciem jej chrześcijaństwa.
25 kwietnia
Warszawa - Agencje zachodnie informują że w czasie konferencji episkopatu polskiego 23 marca b.r. 68 biskupów podpisało uroczystą deklarację solidarności z prymasem Polski i jego postawą. Agencje podkreślają że inicjatywa zredagowania tego dokumentu wyszła od tych biskupów, którzy według oceny władz PRL reprezentują rzekomo opozycję wobec przewodniczącego episkopatu.
Wiedeń - Konsulat PRL zawiadamia austriackie biuro podróży "Centrum , że z powodu trudności w zakwaterowaniu nie udzieli wiz osobom, które zamierzały udać się dwoma autobusami na uroczystości millenijne do Częstochowy. Konsulat wyjaśnia, że żaden obcokrajowiec nie uzyska zezwolenia na przyjazd na te uroczystości. Decyzja konsulatu dotyczy ostatnich dwóch autobusów spośród wielu planowanych poprzednio wycieczek autobusowych ze stolicy Austrii.
26 kwietnia
Paryż - Kardynał Lefebvre - arcybiskup Bourges zarządził, że dzień 1 maja poświęcony będzie modłom na Intencję Polski w związku z Millennium jej chrześcijaństwa. Poprzednio już podobne zarządzenia wydał arcybiskup Cambrai.
Rzym – podano tu do wiadomości program rzymskich uroczystości millenijnych w dniach między 12 i 16 maja.
27 kwietnia
Buenos Aires - Komitet millenijny proponuje władzom uznanie dnia 8 maja za dzień obchodów Millennium Polski w Argentynie
Zurich - W zamku rapperswilskim, związanym tak mocnymi więzami historycznymi z Polską, odbyła się uroczystość młodzieży harcerskiej dla upamiętnienia 1000-lecia chrztu Polski.
Paryż- Polsko-francuski komitet obchodów Millenium na którego czele stoi arcybiskup Paryża, kardynał Feltin, ustalił program uroczystości, które odbędą się 8 maja. Nabożeństwo w paryskiej katedrze Notre-Dame odprawi duszpasterz polskiej emigracji biskup Rubin.
Wiedeń– uroczystości millenijne w stolicy Austrii zapowiedziane są na 8 maja. Arcybiskup Wiednia kardynał Koenig celebrować będzie w tym dniu uroczyste nabożeństwo w katedrze św. Stefana.
Obchody będą transmitowane przez radio i telewizję austriacką.
Oslo – zjazd krajowy młodzieży norweskiej z Chrześcijańskiej Partii Ludowej uchwalił rezolucję protestująca przeciwko blokadzie wizowej zarządzonej przez władze PRL.
28 kwietnia
Z Waszyngtonu donoszą, że episkopat australijski wystosował na ręce kardynała Wyszyńskiego orędzie w związku z Polskim Millenium. W imieniu biskupów australijskich orędzie podpisał prymas Australii kardynał Gilroy.
Zurich– przedstawiciel szwajcarskiego związku młodzieży katolickiej skrytykował polską blokadę wizową w związku z odmowa udzielenia wiz grupie 80 osób, które wybierały się ze Szwajcarii na uroczystości millenijne do Częstochowy. Odmowa ta nastąpiła pomimo uprzednich zapewnień, że władze polskie udzielą zezwolenia na przyjazd.
29 kwietnia
Londyn – centralne uroczystości 1000-lecia chrztu Polski odbędą się w stolicy Wielkiej Brytanii 22 maja na stadionie White City, który może pomieścić do 30.000 osób. Spodziewany jest udział dziesiątek tysięcy Polaków z całego kraju. W uroczystościach weźmie udział kardynał Heenan , któremu odmówiono wizy na wjazd do Polski.
Egzekutywa Zjednoczenia Narodowego, naczelna organizacja wychodźtwa polskiego, ogłasza protest w związku z zamknięciem Papieżowi wrót do Polski w okresie uroczystości millenijnych.
Nowy Jork – Mimo blokady wizowej w prasie nowojorskiej ukazują się nadal wielkie płatne ogłoszenia „Orbisu” reklamujące turystyczne wyjazdy do Polski.
Wiedeń – Katolicy austriaccy organizują specjalną pielgrzymkę z Wiednia do Maria-Taferl [2]dla uczczenia polskiego Millenium. Polacy zamieszkali w Austrii potępiają politykę władz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, której objawem jest blokada wizowa uroczystości millenijnych.
Warszawa– Agencje prasowe donoszą, że władze PRL pod wpływem fatalnego wrażenia jakie zrobiła w świecie blokada wizowa zdecydowały się w ostatniej chwili na częściowa zmianę taktyki. Kilku wybranych dziennikarzy amerykańskich i angielskich otrzymało zawiadomienie, iż dostaną wizy wjazdowe. Równocześnie jednak wydział prasowy ministerstwa spraw zagranicznych ostrzegło korespondentów zagranicznych akredytowanych w Polsce, by utrzymywali swe sprawozdania w tonie „obiektywnym”.
30 kwietnia
Watykan- Papież Paweł VI nie mogąc osobiście wziąć udziału w obchodach na Jasnej Górze mianuje kardynała Wyszyńskiego swym legatem specjalnym na uroczystości millenijne.
Po wysłuchaniu koncertu muzyki polskiej nadanego z okazji Millenium przez radio i telewizję włoską. Papież oświadcza, że w myślach i modlitwie łączy się z uczestnikami obchodów 1000-lecia chrześcijaństwa w Polsce.
Nowy Jork - Trzej arcybiskupi amerykańscy - Cody, arcybiskup Chicago; Cousins, arcybiskup Milwaukee; Dearden, arcybiskup Detroit oraz inni biskupi w specjalnych orędziach oddają hołd Polskiemu Millenium.
Warszawa - Rząd PRL odmawia dyplomatom z ambasady Stanów Zjednoczonych w stolicy Polski zezwolenia na udanie się do Częstochowy w dniu uroczystości millenijnych 3 maja. Zezwolenia takiego - uzasadnia rząd - udziela się jedynie w wypadku podróży oficjalnych.
1 maja
Chicago - Wielotysięczna rzesza Amerykanów polskiego pochodzenia bierze udział w tradycyjnej paradzie na ulicach miasta, zorganizowanej z okazji Millenium Polski chrześcijańskiej i 175 rocznicy konstytucji 3 maja. Przemówienie wygłasza ambasador Stanów Zjednoczonych przy ONZ Goldberg.
Z tej samej okazji przed mikrofonami rozgłośni polskiej Radia Wolna Europa przemawiają do kraju kongresman Zabłocki i prezes Związku Narodowego Polskiego oraz Kongresu Polonii Amerykańskiej Rozmarek.
Polska Rada Jedności w Stanach Zjednoczonych protestuje przeciw niedopuszczeniu Papieża do Polski i odmowie wiz dla licznych pielgrzymek ze Stanów Zjednoczonych.
Paryż - Już trzech arcybiskupów i jeden biskup zarządzili w swych diecezjach specjalne obchody 1000-lecia chrześcijaństwa w Polsce.
Kolonia - W 800 kościołach archidiecezji kolońskiej odczytuje się list pasterski kardynała Fringsa wzywający do wspólnych modłów w dniu 3 maja, w 1000-lecie Polski chrześcijańskiej. Podobne listy pasterskie biskupów niemieckich odczytano w kościołach innych diecezji.
Berlin zachodni - Polacy mieszkający w tym mieście zgromadzili się w dwu kościołach dla wysłuchania uroczystej mszy św. z okazji Millennium.
Manchester - Polacy zgromadzeni na uroczystościach millenijnych protestują przeciw uniemożliwieniu pielgrzymki Papieża do Polski i blokadzie wizowej.
Bruksela - W kościołach katolickich Belgii, Holandii i Luksemburga odbędą się w dniach 1 do 8 maja specjalne nabożeństwa i modły na intencję polskiego Millennium. Odczytane zostały listy pasterskie episkopatów tych krajów poświęcone obchodom 1000-lecla Polski chrześcijańskiej.
2 maja
Do Częstochowy przybywa w otoczeniu episkopatu polskiego kardynał Wyszyński. Obecna na miejscu garstka korespondentów zachodnich w relacjach swych rozesłanych na cały świat oddaje wiernie atmosferę i przebieg powitania prymasa Polski oraz uroczystości millenijnych.
(…)
Oklaskami odpowiadają tłumy na słowa arcybiskupa Wrocławia Kominka, który w kazaniu wygłoszonym tego wieczora stwierdza, że "nikt nie może ograniczyć naszej wiary... ograniczyć jej do wąskiego nacjonalistycznego ghetta". – „Przebaczamy i wiemy jak przebaczać. I to stanie się naszym programem na przyszłość".
Sam klasztor został na uroczystości bogato udekorowany. Centralne miejsce na esplanadzie przed klasztorem zajmuje widoczny z dala ołtarz polowy. Po lewej stronie tron papieski, który pozostanie pusty podczas uroczystości. Po prawej stronie - fotel dla kardynała-legata. Dalej trybuny dla dostojników kościelnych.
W przededniu uroczystości na Jasnej Górze wysocy dostojnicy Kościoła katolickiego z różnych krajów, którym uniemożliwiono przyjazd do Polski przekazują do Kraju na falach naszej rozgłośni oświadczenia z okazji obchodów polskiego Millenium.
Złożyli je kolejno: kardynał Heenan, arcybiskup Westminsteru; kardynał Spellman, arcybiskup Nowego Jorku; kardynał Urbani, patriarcha Wenecji; arcybiskup FiIadelfii Król; kardynał Convay, prymas Irlandii; biskupi - ZaleskI z Lansing (Mich.), oraz Wycisło z Chicago; arcybiskup Milwaukee Cousins; biskup-sufragan Nowego Jorku, Sheen; arcybiskup Castalle, sekretarz włoskiej konferencji biskupiej; arcybiskup Detroit Dearden; arcybiskup Chicago Cody; biskup-sufragan Malines i Brukseli Van Wayenbergh.
3 maja
Całodzienne uroczystości millenijne na Jasnej Górze miały przebieg spokojny i pełen powagi. Nie doszło do żadnych incydentów. Oddziały milicji skoncentrowano z dala od modlących się tłumów, które zagraniczni obserwatorzy oceniają na pół miliona.
(…)
W przemówieniu swym skierowanym do rzeszy wiernych Prymas milczeniem pomija obecny konflikt między Kościołem i Państwem. Z całym naciskiem jednak mówił o konieczności braterskiej miłości i wybaczenia. Do myśli tej powraca kardynał Wyszyński w czasie wieczornego nabożeństwa, nazwanego "aktem przebaczenia", oświadczając m.in.:
„Na progu nowego millennium - przebaczamy".
Zdanie to powitane oklaskami podchwyciły zgromadzone tłumy.
Obchody jasnogórskie wywarły głębokie wrażenie na nielicznych obserwatorach zagranicznych, którzy mogli być świadkiem ich przebiegu.
Tego samego dnia w odległych o kilkadziesiąt kilometrów od Częstochowy Katowicach władze organizują masową manifestację ludności w związku z 45-tą rocznicą wybuchu trzeciego powstania „śląskiego”.
Tegoż dnia w wielu krajach świata zachodniego odbywają się uroczystości i obchody na cześć polskiego Millennium. Prezydent Stanów Zjednoczonych Johnson podczas uroczystości w Białym Domu kładzie podpis pod specjalną proklamację upamiętniającą historyczny dzień 3 maja 1966,
jako rocznicę polskiego 1000- lecia oraz wygłasza z tej okazji okolicznościowe przemówienie.
(…)
Papież Paweł VI odprawia mszę św. w polskiej kaplicy w podziemiach bazyliki św. Piotra w Rzymie. Rozgłośnia polska Radia Wolnej Europy transmituje jej przebieg dla słuchaczy w Polsce.
Przypisy:
1. Sztukę wyrezyserował Kazimierz Dejmek, ówczesny dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie,
ówczesny czołowy partyjny katolikożerca na odcinku kultury sceniczno-filmowej;
2. Maria-Taferl – austriacki odpowiednik Jasnej Góry, sanktuarium maryjne w tej miejscowości, położonej w połowie drogi pomiędzy Wiedniem a Linzem.
